Plastikler, hayatımızın her alanında yaygın bir biçimde kullanılıyor. Hasebiyle tabiattaki plastik atıklar da süratle çoğalıyor. Bu artış ise insanoğlu için önemli bir tehdit oluşturuyor. Zira bilimsel araştırmalar içtiğimiz sudan, yediğimiz besine hatta soluduğumuz havaya kadar çabucak her şeyin mikroplastik içerdiğini ortaya koyuyor. Geoteknik Uzmanları Prof. Dr. Mehmet Murat Monkul ve Doç. Dr. Hakkı Oral Özhan ile bu büyük tehlikeyi konuştuk. Monkul ve Özhan, plastik kirliliğinin yarattığı mikroplastiklerle ilgili çarpıcı bilgiler paylaştı. İşte açıklamaları:
HERKES PLASTİK KULLANIMINI AZALTMALI
Mikroplastiklerden korunmak için plastik kullanımını azaltmak gerekir. Mümkün olduğunca plastik pet şişe su yerine cam şişe kullanmalıyız. Sallama çay poşeti yerine demleme çay tüketmeliyiz. Plastik paketli besinlerden uzak durmalıyız (ki şimdiki paketleme teknolojisi düşünüldüğünde çok sıkıntı bir durum). Bilhassa günden güne kullanımı yaygınlaşan plastik çatal-bıçak-kaşıklardan olabildiğince uzaklaşmalı, tek kullanımlık ismi “kağıt” bardaklar yerine cam yahut porselen bardaklar tercih etmeliyiz. Alışverişlerde plastik poşet yerine bez yahut kağıt torba kullanmalıyız. Yüz yıkama jelleri ve diş macunu üzere kimi kozmetik eserlerin içeriğinde mikroplastikler kullanılıyor. Bu yüzden onları direkt yutabiliyoruz yahut bu küçük parçacıklar cildimiz tarafından emiliyor. Bu eserleri alırken kesinlikle eser üzerinde yazılan içeriği okumalı ve organik içerikli eserlere yönelmeliyiz. Sentetik giyisiler, polyester, akrilik yahut naylon bazlı olduğundan mikroplastik içerir. Sıhhate yönelik tehdidi en aza indirgemek ismine pamuk, keten üzere doğal (organik içerikli) kumaşları tercih etmeliyiz. Kullandığımız sentetik giyisileri ise düşük sıcaklıklarda yıkamalıyız. Böylece mikroplastik salınımını neredeyse yarı yarıya azaltmış oluruz. Plastik geri dönüşümü sağlamak için plastik atıkları konutumuzda farklı bir yerde biriktirip bu atıkları, dışarıda bulunan plastik atık kutularına atmalıyız.
NE ÜZERE TEDBİRLER ALINMALI?
Mikroplastik kirlenmesini azaltmaya yönelik akla gelen birinci tedbir, plastik tüketiminin azaltılması ve tek kullanımlık plastiklerden vazgeçilmesidir. Mikroplastik kirlenmesiyle gayret edebilmek için dikkatimizi bilhassa plastik atıkların depolandığı alanlara vermemiz gerekiyor. Zira buralar birebir vakitte büyük plastiklerin çeşitli fizikî ve kimyasal tesirlerle bozunarak mikroplastiğe dönüştüğü kıymetli bir kirlenme kaynağı. Mikroplastik oluşumunu tetikleyen plastik atıkların gerçek halde depolanması ve depolandığı yerlerde de, toprağa karışmasının önüne geçilmesi için uygun geoteknik uygulamalarla bu alanların sızdırmazlıklarının sağlanması gerekiyor. Ülkemizde de katı atık depolama alanlarının izolasyonu kâfi seviyede yapılmadığında plastik atıkların, toprakta ve suda kirlenmeye yol açacak olması aşikar.
MEYVE VE SEBZELERDE HATTA BAL DA BİLE VAR
Mikroplastikler, plastik atıkların bozulması ve ufalanması sonucu 0,0001-5 mm boyutlarına ulaşmasıyla ortaya çıkan plastik parçacıkları olup, tatlı su kaynaklarından ziraî topraklara, okyanuslardan kutuplara, ormanlardan bahçemizdeki toprağa kadar dünyanın neredeyse tüm bölgelerinde karşımıza çıkmaktadır. Mikroplastikler, içtiğimiz suyla, yediğimiz birçok besinle ve soluduğumuz havayla bedenimize girebilmektedir. çok hafif olduğundan mikroplastikler, sudan ve topraktan basitçe havaya karışır. Rüzgar ve kar taneleri ile uzaklara bile taşınabilir. Yapılan araştırmalar sonucunda teneffüs yoluyla aldığımız mikroplastiklerde artış, akciğerlerde tespit edilen mikroplastik parçacıklarıyla ortaya konulmaktadır. Amerikalı bilim insanlarının 2018’de yaptıkları araştırmada şişelenmiş su örneklerinin yüzde 93’ünde plastik parçacıklar bulunmuştur. İç yüzeyi plastikle kaplı olan kağıt bardaklardaki sıcak içeceklerde mikroplastik tespit edilmiştir. Elma, havuç, brokoli üzere zerzevat ve meyvelerde de mikroplastiklere rastlanmıştır. Bunun sebebi, bitkilerin kök sistemlerinin küçük plastik parçacıklarını emebilmesidir. Öbür bir araştırma kapsamında sofra tuzu, pirinç ve balda mikroplastik tespit edilmiştir. Ayrıyeten büyük balıklar, su kaplumbağaları ve su kuşları, yedikleri balık ve midyelerle birlikte sulardaki plastik parçacıklarını bedenlerine alırlar. Dolyaısıyla mikroplastikler, yediğimiz balık ve midye üzere besinlerle da bedenimize girebilmektedir.
SAĞLIK İÇİN ÖNEMLİ BİR TEHDİT
Mikroplastiklerin insan sıhhati üzerinde olumsuz tesirler yapabileceğini, yürütülen araştırmalar sonucunda biliyoruz. Bunlar, bağırsak yolu yahut idrarla bedenden atılabilse bile sıhhat alanında yapılmış kimi araştırmalarda iç organlara ulaşıp, kan sirkülasyonuna katılmaları ve insan bedeninde birikmelerinin de mümkün olduğu gösterilmiştir. Mikroplastiklerin bilhassa hormonal sistem üzerindeki bozucu fonksiyonları ve artan kanser riskine kadar farklı tesirleri hala araştırılmaktadır. 2022’de Hollanda’daki araştırmacılar tarafından yayınlanan bir milletlerarası makalede ise insan kanında dahi mikroplastiklere rastlanmıştır. Bu durum aslında epeyce ürkütücü ve makalenin son cümlesi kolay bir tabirle ‘acaba mikroplastikler bağışıklık sisteminin işleyişini ve ilgili hastalıkları nasıl tesirler?’ formundaydı. Ayrıyeten bilişsel gelişim bozukluğu ve üreme bozukluğu üzere çeşitli problemlerin da mikroplastiklerin insan bedenine girmesi sonucu tetiklenebileceğinden de kuşku edilmektedir.
İNSAN BEDENİNE YILDA 5200 MODÜL MİKROPLASTİK GİRİYOR
Amerika’da Rutgers Üniversitesi’nde yapılan araştırmaya nazaran bir insanın bedenine farklı besinlerden yılda yaklaşık 5200 modül mikroplastik giriyor. Bilinçsiz biçimde plastik tüketmeye devam edersek, etrafa ve sıhhate ziyanlı olan mikroplastiklere gelecekte çok daha fazla maruz kalabiliriz.
Mikroplastik,Plastik,İnsan,Araştırma,Aza,Plastik Atıklar,Bal
Haber Kaynak : Sözcü
