Son yılların en çok duyulan kavramından biri ‘mükemmeliyetçilik’, bazen kişinin kendine yakıştırdığı bazen ise diğerlerine, titiz çalışmalarının tarifi olarak söylenen bir söz. Pekala hakikat mu?
Çok çalışmak, işini güzel yapmak için çaba etmek bu tarifin içine girer mi? ‘Ben mükemmeliyetçiyim’ diyen biri kendine yönelik müspet bir tarif yapmış olarak görünse de mutlak mükemmeliyetçilik amacı memnunluk getiriyor mu?
Mükemmeliyetçiliğin farklı boyutları olduğunun altını çiziyor uzmanlar. Kendine odaklı, diğerleri odaklı olarak ayrılabiliyor. Kavram ayrıyeten bireyden yüksek beklentileri de kapsıyor. Bu bahisle ilgili olarak sorularımızın karşılıklarını ruhsal danışman, müellif Funda Işık Akay’dan öğreniyoruz.
Gerçekçi amaçlar koymak önemli
Mükemmeliyetçilik nedir?
Mükemmeliyetçilik, kesinlikle eksiksiz olana ulaşmanın gerekli olduğu inancından beslenen his, niyet ve davranış bütününe verilen isimdir. Kişi yaptığı hiçbir şeyin gereğince yeterli olduğunu düşünmez.
Mükemmeliyetçilik yapabileceğinin en uygununu yapmakla karıştırılmamalıdır zira aslında gayemiz yapabileceğimizin en uygununu yapmak olmalıdır. Kendimize maksatlar, standardlar koymak mükemmel bir şeydir fakat bu amaçların gerçekçi olması gerekir.
Mükemmeliyetçilerde ise amaçlar zorlayıcı hatta bazen gerçekçi de değildir. Sonuç olumsuz olduğunda ise kendini ağır bir eleştirme durumu vardır. Bizim toplumumuzda genelde mükemmeliyetçilik dikkatli olmak, üretken olmak ve çalışkan olmak olarak algılanır. Halbuki, tam manasıyla kendini ihmal ve göz gerisi etmektir.
Reddedilmemeye çalışmak
Kişiler neden mükemmeliyetçi olur?
Mutlaka bundandır diyememekle birlikte çoklukla çocuklukta yüksek standartlarla, yanılgı hissesi pek bırakmayan eleştirel ebeveynlerle büyümemizden kaynaklı olabilir.
Ebeveynlerini kendilerini daima eleştirirken gözlemlemekten kaynaklı da olabilir. Bu tavırlarla büyüyen çocuklar, genelde yapabileceğinin en uygununa odaklanmak yerine; oburlarının onayını almaya ya da reddedilmemeye çalışmaktadırlar. Aslında mükemmeliyetçilik, yetersizlik, değersizlik, sevilmeme, duyulmama, görülmeme üzere duygusal yaraları kapatan bir yara bandı üzeredir.
Hata yapmaktan kaçınma vardır zira yanılgı yapmakla ilgili olumsuz tecrübeler vardır ve bu durumun oluşturduğu endişeden kaçınmak için kendileri ile bağlarını keserler. Mükemmeliyetçilik sayesinde inançlı, denetimli ve rahat hissederler. Ta ki bir başarısızlıkta inançlı alanlarından çıkmış hissedene dek.
Beynimiz bize kıssa anlatıyor
Peki yardım almadan nasıl kendimize, etrafımıza yardım edebiliriz?
Öncelikle birinci basamak kabul aslında. Etrafımıza, vücudumuza, hislerimize ses verip ben yüksek beklentiler içindeyim diyebilmek. Farkındalık geliştiği noktada kişi kendisine şu anki hissim ne diye sormalı.
Bu bireyler genelde daima niyet boyutunda kalırlar. Beyin aslında kıssa anlatıcı ve dinlenmek istiyor. Fakat bu kıssaların kimileri gerçek, kimileri varsayımsal. Bizim vazifemiz ise; beynin bize ne tıp bir kıssa anlattığını fark etmek. Farkettiğimiz noktada ise şunu sormak: Beynim beni neden muhafazaya çalışıyor? Burada yanıt aslında bir his olacaktır.
Bu formda de his fark edilmiş olur. Tekrar bir sistem ise, kendi mükemmeliyetçiliğimiz ortaya çıktığında sevdiğiniz bir kişinin eksiksiz olmayan yanlarına odaklanın ve deyin ki: Ben seni kusursuz olmayan yanlarınla, kusurlarınla seviyorum zira ben de kusursuz değilim. Ve bu da çok olağan. Bir bireyler anda kalmakta da zorlandığımdan nefes çalışmaları da yararlı olabilir fakat o noktada vakit zaman nefesi de hakikat alıyor muyum tasası doğabilir.
Bu sebeple nefes idmanını yalnızca olumsuz hisler geldiğinde değil, daima tekrarlıyor olmalarında yarar var. Sevdiğimiz birine ise sen esasen harikasın, başarılısın, kendine haksızlık ediyorsun demek yerine, yorulduğunu ve yıprandığını görüyorum. Senin için yapabileceğim bir şey var mı, nasıl hissediyorsun demek en doğrusu.
Bilinç altı ve geçmişte yaşanılanlar önemli
Yardım almaları gerekli mi?
Şayet bireylerin kendilerine koydukları maksatlar tümden gerçekçi olmaktan çıktı ise bu amaçlara ulaşmak ismine kendini, sevdiklerini erteliyor ve yeniden de sonuçlardan tatmin olmuyorlarsa ve tükenmişlik sinyalleri varsa uzman yardımı alınması gerektiğini söyleyebiliriz. Bilişsel davranışçı formüller de kullanılmakla birlikte; bilinçaltı ve geçmiş yaşantılarla kesinlikle ilgilenilmelidir.
Mükemmeliyetçi kişi özellikleri
Sevgi isteği, onay ve kabul bekleme başarısızlık korkusu
Öz kıymet eksikliği
Her vakit olumsuzu ön planda tutma
Yanlış yapmaktan korkmak
Katı düşünmek
Sağlık
HABER İÇERİĞİ : Dünya
