Son iki yılda Türkiye ekonomisi, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in öncülüğünde rasyonel ekonomi politikalarıyla önemli reformlar geçirdi. Bu reformlar, dış ticaret, cari açık ve beklentiler üzerinde etkili oldu. Uluslararası kuruluşlar, Türk Lirası ve enflasyon beklentileri konusunda iyimser tahminler yaparken, IMF, JP Morgan ve Deutsche Bank gibi kuruluşlar Türkiye ekonomisi hakkındaki tahminlerini olumlu yönde güncelledi. Özellikle IMF, Türk ekonomisi hakkındaki tahminlerini dört kez iyimser yönde revize ederek Şimşek Modelinin doğruluğunu teyit etti.
Şimşek Modelinin Temel Taşları
Şimşek Modelinin temelinde yatan unsurlar şunlardır:
- Rasyonel Ekonomi Politikaları: Akılcı ve bilimsel yaklaşımlarla ekonomik istikrarı sağlamak.
- Yapısal Reformlar: Ekonominin temel dinamiklerini güçlendirecek düzenlemeler yapmak.
- Merkez Bankası Bağımsızlığı: Enflasyonla mücadelede Merkez Bankası'nın bağımsızlığını korumak.
- Yabancı Yatırımcı Çekmek: Uluslararası yatırımcıların güvenini kazanarak Türkiye'ye yatırım çekmek.
Geçmiş yıllara kıyasla Türk Lirası'na olan ilgi arttı ve enflasyon beklentileri düştü. Merkez Bankası'ndaki görev ve vizyon değişimleri, Şimşek politikalarını destekledi ve deprem bölgesinin yeniden inşa çalışmalarının finanse edilmesini sağladı. Şubat 2023’ten itibaren kamunun deprem bölgesine harcadığı yeniden inşa faaliyetlerinin 100 milyar doların üzerinde olduğu tahmin ediliyor.
Yabancı Yatırımlar ve Turizm Gelirleri Arttı
Uluslararası kuruluşların tahminlerine paralel olarak Türkiye’ye gelen yabancı yatırımcı sayısı ve miktarında da artış yaşandı. Sanayi Bakanlığının rakamlarına göre, Haziran 2023-Mayıs 2025 aralığında Türkiye 25 milyar dolara yakın doğrudan yabancı yatırım çekti. Böylelikle 2002-2025 döneminde Türkiye’nin yurtdışından çektiği toplam doğrudan yabancı yatırım miktarı 280 milyar doları aştı. 2030’a kadar bu rakamın 400 milyar dolara yaklaşması bekleniyor.
Yabancı yatırımcılara paralel şekilde Türk turizminde yaşanan gelişmeler de Türk Modelinin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. 2023-2025 döneminde Türkiye 130 milyar dolarlık turizm geliri elde etti ve 140 milyona yakın turist ağırladı. İstanbul ve Antalya dünyada en fazla turist çeken ilk on şehir arasında yer alırken, İstanbul birinci sıraya oturdu.
Enflasyonla Mücadele ve Gelecek Beklentileri
Enflasyon, 2021-2025 döneminin en önemli problem alanı olarak öne çıktı. Toplam talebi dengeleyici ve kamu harcamalarını kısıtlayıcı bir politika benimseyen Şimşek ekibi, TCMB’nin bağımsız duruşuna vurgu yaptı. Faizlerin artışıyla daha belirgin hale gelen politik set, kredi kartları ve kredi hacimlerinin azalmasıyla zirve noktaya ulaştı. Yerel seçimler sonrası daha da belirginleşen iyileşme Merkez Bankası toplam ve net rezervlerini Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine taşıdı. Döviz rezervleri TL’ye olan güveni perçinlerken uluslararası kuruluşlar enflasyon tahminlerini aşağı yönlü yenilemeye devam ettiler.
2023-2025 dönemi milli gelir ve kişi başı gelir açısından tarihi zirvelerin görüldüğü yıllar oldu. Cumhuriyet tarihinde ilk defa milli gelir 1 trilyon dolar sınırını 2023’te geçti. 2025’te 17 bin dolar sınırına yaklaşması beklenen kişi başı gelir, Şimşek Modelinin reel bir gerçeği. TL’deki reel değerlenme ve enflasyon hızındaki yavaşlama mevcut dolar bazlı kişi başı geliri mümkün kıldı. Ayrıca IMF’nin son tahminlerinde, Türkiye küreselde en büyük 16. ekonomi olarak Müslüman ülkeler arasında ise en büyük ekonomi olarak sıralamada yerini aldı.
Sonuç olarak, “Ekonomide Mehmet Şimşek Modeli” bir süreç olarak okunmalı ve orta vadeli şekilde değerlendirilmelere tabi tutulmalı. Para ve maliye politikasının meydana getirdiği sonuçların 2025-2026 döneminde tam anlamıyla ortaya çıkması ve Türkiye’nin iktisadi koşullarına olumlu yönde yansıması beklenmeli. Enflasyonla mücadeledeki başarı, gelir dağılımının iyileştirilmesi ve fiyat istikrarının sağlanması, modelin sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahip olacaktır.
