Kayıt Dışı Ekonomiye Yapay Zeka Freni! Yeni Uygulama Geliyor
Türkiye, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede yeni bir döneme giriyor. Hükümet, vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek amacıyla yapay zeka ve büyük veri gibi teknolojik imkanlarla desteklenen uygulamaları hayata geçirmeye hazırlanıyor. Bu sayede, kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin tespiti ve önlenmesi hedefleniyor.
Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadelede Yeni Stratejiler
2026-2028 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde, vergi politikalarında büyüme ve sosyal adalet ilkeleri ön planda tutulacak. Yatırımı, istihdamı, üretimi, ihracatı ve rekabet ortamını destekleyen gelir politikalarına öncelik verilecek. Program döneminde, kayıt dışı ekonomiye yönelik tedbirlerle, doğrudan vergi gelirlerinin bütçe içindeki ağırlığı artırılacak.
Kayıt dışı ekonominin önlenmesi ve vergi adaleti için ileri analiz teknikleri kullanılacak. Vergi harcamaları incelenerek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlere yönelik düzenlemeler yapılacak. Vergilerin tam ve zamanında ödenmesinde etkili olan mükellef davranışları ve vergiye uyum sorunları analiz edilerek, uyum düzeyini artırmaya katkı sağlayacak stratejiler geliştirilecek.
- Vergi tabanının genişletilmesi: Sürdürülebilir gelir kaynakları için çalışmalar hızlandırılacak.
- Gönüllü uyumun artırılması: Mükelleflerin vergiye uyumunu teşvik eden stratejiler geliştirilecek.
- Denetim süreçlerinin etkinliği: Kamu maliyesinin disiplinli ve şeffaf yönetimi desteklenecek.
Yapay Zeka ve Büyük Veri ile Risk Analizi
Kayıt dışılıkla mücadelede yapay zeka, büyük veri gibi teknolojik imkanlarla desteklenen risk analiz faaliyetleri, ilgili tüm tarafların etkin katılımıyla yürütülecek. Bu sayede, kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesi, vergide adaletin sağlanması, vergiye gönüllü uyumun desteklenmesi amaçlanıyor.
Prim tabanını genişletmek üzere, kayıt dışı istihdam ve kayıt dışı ücretle mücadelede veri analizine dayalı risk odaklı denetim faaliyetleri yoğunlaştırılacak. Makro düzeyde kayıt dışı ekonomi boyutunun ölçülmesine ve vergi türleri bazında vergi açığı hesaplanmasına yönelik çalışmalar yürütülecek.
RADAR Sistemi ve Sahte Belge Kullanımıyla Mücadele
Vergi kayıp ve kaçağı ile kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesi için oluşturulan Risk Analizi Değerlendirme ve Araştırma Sistemi (RADAR),mali ve ekonomik verilerin entegrasyonu, bu verilerin sektörel ve mükellef bazlı risk senaryoları aracılığıyla geliştirilecek. Yapay zeka imkanlarından yararlanılarak, vergi kaçakçılığını besleyen sahte belge kullanımı önlenecek.
Vergi denetiminde vergiye tabi işlemlerin doğruluğunun tespitinde, üçüncü taraf idari verilerden daha etkin yararlanılacak. Vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi, belge düzeninin yerleşmesi ve sağlıklı şekilde işlemesi amacıyla yaygın yoğun vergi denetimleri artırılacak, vergi denetimi algısının mükelleflerde yerleşmesi sağlanacak.
Organize vergi kaçakçılığı ile mücadelede, vergi kaçakçılığı soruşturmalarının etkin yürütülmesi amacıyla ilgili kurumlarla işbirliği içinde mevzuat çalışmaları yapılacak. Gayrimenkullerin gerçek değerinin kavranmasını ve bu değer üzerinden işlem yapılmasını sağlayacak çalışmalar sürdürülecek. Kira sözleşmelerinin, e-Devlet kapısı üzerinden güvenilir şekilde hazırlanmasına imkan veren kira sözleşmesi uygulaması yaygınlaştırılacak.
Sonuç olarak, Türkiye'nin kayıt dışı ekonomiyle mücadelesinde teknoloji odaklı yeni bir yaklaşım benimseniyor. Yapay zeka ve büyük veri analizleriyle desteklenen bu strateji, vergi kayıp ve kaçaklarını azaltmayı, vergi adaletini sağlamayı ve kamu maliyesini güçlendirmeyi amaçlıyor. Bu sayede, hem devletin gelirleri artırılacak hem de ekonomik istikrarın sağlanmasına katkıda bulunulacak.
